Het dak op het bejaardenhuis in Lozova is dicht

Zaterdagmorgen 26 oktober om vijf uur ’s morgens vertrok de bouwploeg uit St.-Anne en Nij Altoenae om te gaan helpen bij de bouw van het bejaardenhuis in Lozova in Moldavië.

Op dit vroege ochtenduur waren er toch nog dappere familieleden, vrienden en Bram van Dijke van Mensenkinderen om ons uit te zwaaien en ons een hart onder de riem te steken. Dat doet natuurlijk erg goed. Omstreeks acht uur waren op het vliegveld in Dusseldorf. De vlucht was gepland om kwart voor elf te vertrekken, maar helaas is de vlucht door weersomstandigheden vertraagd tot ’s middags vier uur. De tijd doden we met het spelen van spelletjes, waardoor de wachttijd toch nog snel voor bij is.

Als we op het vliegveld in Chișinău, de hoofdstad van Moldavië, aankomen is het al donker. Dat is een beetje jammer, want daardoor kunnen we de stad niet meer bezoeken. Maar gelukkig staan Spiridon en Stefanie ons al op te wachten, om ons naar Lozova te brengen. De weg is het eerste gedeelte nog geasfalteerd, maar al snel merken we aan de kuilen en gaten in de weg en een niet-verharde weg, dat we in het armste land van Europa zijn. Na ongeveer een uur rijden zijn we in Lozova. Lozova is vergelijkbaar met St.-Annaparochie wat betreft inwoner aantal en grootte.

Als we op het vliegveld in Chișinău, de hoofdstad van Moldavië, aankomen is het al donker. Dat is een beetje jammer, want daardoor kunnen we de stad niet meer bezoeken. Maar gelukkig staan Spiridon en Stefanie ons al op te wachten, om ons naar Lozova te brengen. De weg is het eerste gedeelte nog geasfalteerd, maar al snel merken we aan de kuilen en gaten in de weg en een niet-verharde weg, dat we in het armste land van Europa zijn. Na ongeveer een uur rijden zijn we in Lozova. Lozova is vergelijkbaar met St.-Annaparochie wat betreft inwoner aantal en grootte.

We verblijven in de kerk van Lozova. De kerk hoort bij de Pinkstergemeente. Maar de Pinkstergemeente is in Moldavië anders dan in Nederland. Bij de kerk zijn zalen die voor ons als slaapzalen zijn ingericht en de centrale ruimte mogen we gebruiken als eetzaal. Vlak achter de kerk is het bejaardenhuis in aanbouw. De vrijwilligers van de kerk hebben een heerlijk warme maaltijd klaargemaakt, die er goed invalt. Na een toch wel lange reisdag met onze bouwploeg, bestaande uit zes mannen en drie vrouwen, gaan we in de rust.

De volgende dag is het zondag en na ons ontbijt komen de eerste kerkgangers binnen. Het is een warm welkom. In de kerkdienst gaat Spiridon voor en Stefanie zorgt met enkele kinderen die op gitaar spelen voor de muzikale begeleiding. Als groep zingen wij de Bildtse Psalm. Op een groot scherm zien de kerkgangers de vertaling in het Roemeens. Het is een bijzonder om zo ver van huis, in Moldavië, de Bildtse Psalm te zingen.

Na de dienst verkennen we tijdens een wandeling het dorp. De huizen zien er redelijk uit, maar als je wat verder van de verharde weg komt, is kwaliteit van de huisjes beduidend minder. In de straten zijn waterputten, waar met emmers water uitgehaald kan worden. Niet iedereen heeft een waterleiding in huis. Een paar metalen buizen met planken over een greppel is de brug om auto’s te repareren door de plaatselijke automonteur. De landbouwtractors die hier rondrijden staan bij ons in een landbouwmuseum, maar hier doen ze nog volop dienst.

Natuurlijk moeten we ook even op de bouwplaats kijken, waar het bejaardenhuis in aanbouw is. De muren zijn gemetseld van grote stenen. Een gedeelte van de dakplaten ligt er al op. De steigers rondom opgebouwd met pallets en vastgetimmerd met planken. Geen bouwliften of hijskranen. Maar ondanks dat ziet het er goed uit en we hebben al zin om morgen aan de slag te gaan.

Maandagmorgen om acht uur komen de Moldaafse bouwvakkers. Zij hebben de kozijnen meegenomen. Om de kozijnen te plaatsen gaan we eerst de bouwsteigers grotendeels verwijderen. Na wat bijslijpen gaan enkele van ons meehelpen om de kozijnen te plaatsen. Dat gebeurt wel precies waterpas. Anderen zijn bezig om de folie over de plafondbalken te leggen. Materiaal is hier duur en dus moeten we ontzettend zuinig zijn met de folie. Geen stukje mag verloren gaan.

Vorige week zijn zes vrachtwagens met hulpgoederen, bedden, tafels, stoelen, medische hulpmiddelen en ook aardappelen en uien in o.a. Lozova gebracht. Samen met Stefanie zijn een aantal van ons bezig geweest om voedselpakketten samen te stellen voor arme ouderen, die niet rond kunnen komen. Ook bij een blinde man, die alleen in een huisje woont. Wat was hij blij met het bezoek en het voedselpakket. De ouderen die bezocht worden zijn allemaal zeer gastvrij. Soms wonen ze in een klein hokje bij hun huis, omdat het huis te groot is om te verwarmen. Het is ontroerend te zien, dat je met zo weinig toch nog dankbaar kunt zijn.

Vorige week zijn zes vrachtwagens met hulpgoederen, bedden, tafels, stoelen, medische hulpmiddelen en ook aardappelen en uien in o.a. Lozova gebracht. Samen met Stefanie zijn een aantal van ons bezig geweest om voedselpakketten samen te stellen voor arme ouderen, die niet rond kunnen komen. Ook bij een blinde man, die alleen in een huisje woont. Wat was hij blij met het bezoek en het voedselpakket. De ouderen die bezocht worden zijn allemaal zeer gastvrij. Soms wonen ze in een klein hokje bij hun huis, omdat het huis te groot is om te verwarmen. Het is ontroerend te zien, dat je met zo weinig toch nog dankbaar kunt zijn.

Tussendoor worden er ook nog andere klussen gedaan bij een kerk in Vorniceni, waar Spiridon en Stefanie de kerkdiensten ook verzorgen. In een doucheruimte in het gebouw naast de kerk moet een douchekraan gemonteerd worden, een cv-radiator vastgezet worden en een lamp aan de zolder hersteld worden. Ondertussen laden we ook zakken aardappels en uien op een aanhangwagen, die zo vol geladen wordt, dat de aanhangwagen helemaal doorhangt. Maar de Moldaafse chauffeur en bijrijder blijven lachen. Valt wel mee, vinden ze. Alles moet mee, want dan kunnen ze het vandaag nog bezorgen bij de mensen die het zo hard nodig hebben en het zelf niet kunnen ophalen.

Woensdagmiddag om vijf uur is er een kerkdienst. Veel mensen komen naar de dienst. Na afloop krijgen ze een zak aardappelen en uien. Vooraf hebben de mensen een afhaalbriefje gekregen, wat ze moeten inleveren als ze een zak aardappelen en/of uien meenemen. Er wordt precies bijgehouden wie wat ontvangt. Dat is verplicht. De overheid wil niet dat hulpgoederen voor commerciële doeleinden worden gebruikt. Al is de overheid erg corrupt, voor hulpgoederen zijn de regels dan toch weer streng. Het is aandoenlijk te zien hoe blij de mensen met een zak aardappelen en uien huiswaarts keren.

Op de bouwplaats gaat het werk vlugger dan verwacht. Daarom haalt Spiridon rollen elektriciteitsdraad. Deze moeten we door een mantelbuis trekken. Dat is nog een hele klus met draden van 50 meter lengte. Maar met vereende krachten lukt het. In de muren van het bejaardenhuis worden gleuven geslepen en gebeiteld voor deze kabels.

Op de bouwplaats gaat het werk vlugger dan verwacht. Daarom haalt Spiridon rollen elektriciteitsdraad. Deze moeten we door een mantelbuis trekken. Dat is nog een hele klus met draden van 50 meter lengte. Maar met vereende krachten lukt het. In de muren van het bejaardenhuis worden gleuven geslepen en gebeiteld voor deze kabels.

In de middag gaat een aantal van onze groep met Stefanie naar het plaatselijke ziekenhuis/artsenpost. Hier brengen we twee ziekenhuisbedden. De huisarts neemt uitgebreid de tijd om ons uit te leggen hoe de patiënten hier geholpen worden. Het gebouw oogt wat ouderwets, maar heeft wel sfeer. De patiënten wachten in een lange gang op hun beurt en aan weerzijden zijn de spreekkamers en de behandelkamers. Op het eind van de gang zit het archief met alle papieren dossiers van de patiënten. Sinds kort is er één laptop. We bedanken de huisarts voor haar spontane en uitgebreide rondleiding. De dagen vliegen voorbij en aan het eind van iedere dag staat er weer een heerlijke maaltijd voor ons klaar.

Terwijl een aantal van onze bouwploeg bezig is om de elektriciteitskabels aan te leggen en de afvoeren in de vloeren te leggen, gaat een ander gedeelte met Stefanie bezoeken brengen bij mensen, die hulp krijgen van de kerk. Langs hoog gelegen modderpaden komen we bij een gezin, waarvan de man met een stok loopt en niet meer kan werken. De vrouw is nu thuis, maar gaat binnenkort anderhalf jaar naar Italië om daar de kost te verdienen als hulp in de huishouding. Ze hebben een zoon van ongeveer acht jaar oud. Hij zal zijn moeder anderhalf jaar moeten missen. Het kan niet anders. De vrouw kan in Moldavië niet genoeg verdienen om het gezin van levensonderhoud te voorzien. Het doet pijn, als je deze verhalen hoort. We bezoeken nog een aantal gezinnen en alleenstaanden. Allemaal met een eigen verhaal en afhankelijk van de hulp van anderen omdat ze onvoldoende inkomen hebben om van rond te komen. Wat zijn ze dankbaar omdat er iemand langskomt en om hen geeft. We hebben veel respect voor het werk van Stefanie, om deze arme mensen geregeld te bezoeken en hulp te geven voor zover dat mogelijk is en met hen te bidden.

Spridon heeft op donderdag een leuke verrassing. Naast zijn huis heeft hij een sauna gebouwd en naast het huis staat een grote bak met water. Voor de avondmaaltijd kunnen eerst de dames van de sauna gebruik maken en na de maaltijd zijn de heren aan de beurt. Deze verrassing stellen we erg op prijs. Wie had dat gedacht dat we in Moldavië in een zelf gebouwde sauna zouden zitten?
Op de laatste werkdag gaan we nog beton storten voor het huis naast het bejaardenhuis. In dit huis komt Catea, de pleegdochter van Spiridon en Stefanie, te wonen. Catea kan dan een oogje in het zeil houden bij het bejaardenhuis. Catea maakt ook nog hele mooie tekeningen en schilderijen. Ze heeft dan een mooie plek om te wonen, aanspreekpunt voor de bejaarden te zijn en creatief bezig te zijn.

‘s Middags gaan we samen met Stefanie, Spiridon en onze Moldaafse collega’s en ons bouwteam het gebouw “openen”. We vragen om een zegen over de verdere afbouw van het bejaardenhuis. Stefanie en Spiridon ontvangen van ons een klok met een afbeelding van de Bildtse vlag om op te hangen in de centrale ruimte van het bejaardenhuis. Ook de Moldaafse bouwvakkers, ondertussen onze vrienden, ontvangen een attentie. Wat zijn we blij en dankbaar dat deze week zo goed verlopen is.

ls dank voor onze hulp aan het bejaardenhuis bieden Stefanie en Spiridon ons nog een uitstapje aan naar het museum Codrii. Een natuurmuseum te midden van een prachtige natuur en een nabij gelegen meer. De natuur is prachtig, de bomen staan in herfsttooi.
Zaterdagmorgen om vier gaat de wekker en vertrekken we richting vliegveld in Chișinău. We nemen afscheid van Stefanie en Spiridon, die ons een prachtige en indrukwekkende week hebben bezorgd. Het vliegtuig vertrekt deze keer gelukkig op tijd en drie uurtjes later landen we in Dusseldorf. Een totaal andere wereld. Halverwege de autorit naar Het Bildt stoppen we in Zwolle voor een lunch en worden opnieuw alle ervaringen uitgewisseld. Hoe kunnen we anderen uitleggen hoe bijzonder het was om met een Bildtse bouwteam in Moldavië aan het bouwen te zijn? Het was niet alleen bouwen met beton en steen, maar ook om er te zijn voor onze medemens in opdracht van onze grote Bouwmeester.

We konden al ruim € 10.000,00 overmaken voor het bejaardentehuis. Met acties en giften is dit bedrag er gekomen. Tijdens onze werkweek in Moldavië is er ruim € 3.000,00 binnengekomen. Zou jij ons, of eigenlijk de Moldaviërs, willen helpen om ook de afbouw financieel mogelijk te maken? Jouw gift is welkom op bankrekening NL88RABO0138805180 t.n.v. Protestantse Gem. te Oude- en Nieuwebildtdijk met vermelding “Bouw een thuis voor Moldaviërs”. 

Onze kluservaringen in Lozova van 26 oktober t/m 2 november, kun je ook zien in Polarsteps. https://www.polarsteps.com/BouweenthuisvoorMold/14556483-bouwen-aan-het-bejaardenhuis-in-losova?s=15747cd9-eba8-4156-8aa6-e96ca33d96a2 en op facebook.com/bouweenthuisvoormoldaviers/

Het klusteam: Johan Klaas Heslinga, Tineke Halbersma, Theo Wielinga, Sietse van der Veen, Wim van der Molen, Hinke Leistra, Alie Lautenbag, Adriaan Stap en Kor Lautenbag.